Automatyzacja i robotyzacja w MŚP

Instrukcja wypełniania wniosku mówi jasno: Jeśli produktem projektu jest oprogramowanie to powinno ono być częścią wyrobu lub usługi. Jeśli przedmiotem projektu jest stworzenie oprogramowania będącego samodzielnym przeznaczonym do sprzedaży produktem/aplikacją, zostanie ono uznane za niekwalifikowalne.

Zgodnie z Regulaminem wyboru projektów „Oprogramowanie powinno bezpośrednio wspierać procesy wdrożenia automatyzacji lub robotyzacji, poprzez np. zaawansowane systemy informatyczne (narzędzia IT), technologie umożliwiające współpracę ludzi i robotów, systemy informatyczne służące optymalizacji produkcji, przeznaczone do obsługi urządzeń, sterowania tymi urządzeniami i komunikacji z nimi”. Opis oprogramowania powinien wskazywać, czy jest to oprogramowanie wykonane specjalnie na potrzeby projektu, czy standardowy produkt dostępny na rynku.

Wartości niematerialne i prawne muszą spełnione łącznie następujące warunki:

• będą wykorzystywane wyłącznie w przedsiębiorstwie przedsiębiorcy otrzymującego pomoc,
• będą podlegać amortyzacji zgodnie z przepisami o rachunkowości,
• będą nabyte od osób trzecich niepowiązanych z przedsiębiorcą, na warunkach rynkowych,
• będą stanowić aktywa przedsiębiorcy otrzymującego pomoc i pozostaną związane z projektem oraz pozostaną w jego przedsiębiorstwie przez co najmniej 3 lata od dnia zakończenia realizacji projektu.

Oznacza to w szczególności, że dostęp do oprogramowania w formule SaaS, opłacany abonamentowo co miesiąc, nie będzie kwalifikować się do objęcia wsparciem.

W celu identyfikacji czy działalność wnioskodawcy będąca przedmiotem projektu wpisuje się w zakres regionalnych inteligentnych specjalizacji wspólnych dla co najmniej dwóch województw z Polski Wschodniej należy skorzystać z załącznika nr 6 do Regulaminu wyboru projektów w którym wskazujemy wspólne obszary inteligentnych specjalizacji regionów Polski Wschodniej.

Wnioskodawca powinien określić i uzasadnić w jaki sposób działalność wnioskodawcy będąca przedmiotem projektu wpisuje się w zakres wybranego obszaru RIS. Uzasadnienie powinno w szczególności obejmować wskazanie związku pomiędzy przedmiotem projektu a zakresem przynajmniej jednej konkretnej inteligentnej specjalizacji, wskazanej w tabeli, odnoszącej się do danego wspólnego obszaru RIS we wzmiankowanym dokumencie.

W zasadniczej treści Regulaminu wyboru projektów w § 3 ust. 12 czytamy: „Koszty usług doradczych polegających na przeprowadzeniu audytu technologicznego/diagnozy dojrzałości cyfrowej oraz opracowaniu mapy drogowej są kwalifikowalne, jeżeli zostaną poniesione nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku oraz usługi te zostały przeprowadzone przez wyspecjalizowany podmiot w zakresie audytu technologicznego/diagnozy dojrzałości cyfrowej i mapy drogowej.”

Mogłoby to sugerować, że wymóg realizacji usług polegających na przeprowadzeniu audytu technologicznego/diagnozy dojrzałości cyfrowej oraz opracowaniu mapy drogowej przez wyspecjalizowany podmiot ma odniesienie jedynie do oceny kwalifikowalności wydatku związanego z tymi usługami doradczymi. Niemniej zgodnie z § 13 Regulaminu, jego integralną część stanowi również 7 załączników, w tym: Załącznik nr 5. Wzór umowy o dofinansowanie projektu. Zgodnie z § 7 ust. 4 i 5 wzoru umowy o dofinansowanie:

„4. Warunkiem uznania za kwalifikujący się do objęcia dofinansowaniem kosztu usług doradczych związanych z przeprowadzeniem audytu technologicznego/diagnozy dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstwa i opracowaniem mapy drogowej jest poniesienie tych wydatków nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie Projektu.

5. Usługi doradztwa w zakresie audytu technologicznego wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstwa i opracowania mapy drogowej muszą być świadczone przez Europejskie Huby Innowacji Cyfrowych (European Digital Innovation Hubs - EDIH) lub inne wyspecjalizowane podmioty w zakresie audytu technologicznego/diagnozy dojrzałości cyfrowej i mapy drogowej. Wymaganie to powinno stanowić warunek udziału w postępowaniu na wybór wykonawcy usługi lub usług. Beneficjent oświadcza, że ww. warunek został spełniony.”

O ile w ww. ust. 4, dotyczącym terminu realizacji omawianych działań doradczych, treść zapisu wskazuje na sankcje w postaci braku uznania wydatku za niekwalifikowalny, o tyle punkt 5 dotyczący podmiotowości wykonawcy audytu i mapy drogowej transformacji w kierunku Przemysłu 4.0, została określona po prostu jako wymóg właściwego sposobu realizacji projektu.  Zgodnie z § 26 ust. 2 pkt 4 pkt Instytucja Pośrednicząca może rozwiązać Umowę bez wypowiedzenia m.in. w przypadku, gdy beneficjent realizuje projekt w sposób niezgodny z Umową, co może mieć odniesienie do warunku określonego w § 7 ust 4 i 5.

2. Załącznik nr 3. Instrukcja wypełniania wniosku o dofinansowanie. 
Treść Instrukcji wypełniania wniosku dla sekcji wniosku „INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE” zawiera analogiczne, jednoznacznie sformułowane wymaganie:

„Koszty usług polegających na przeprowadzeniu audytu wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej oraz opracowaniu mapy drogowej są kwalifikowalne, jeżeli zostaną poniesione nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Usługi te muszą być prowadzone przez podmiot posiadający odpowiednie kompetencje. 

Audyt technologiczny/diagnoza cyfrowa przedsiębiorstwa, tj. wskazanie procesów produkcyjnych, usługowych lub biznesowych, które mogą podlegać automatyzacji lub robotyzacji, wraz z opracowaniem mapy drogowej, tj. strategii wdrożenia procesu automatyzacji lub robotyzacji i rozwoju przedsiębiorstwa w oparciu o te procesy, oraz pozostałe usługi doradcze przewidziane w projekcie muszą być świadczone przez Europejskie Huby Innowacji Cyfrowych (European Digital Innovation Hubs- EDIH) lub inne wyspecjalizowane podmioty w zakresie przeprowadzania audytów technologicznych wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej oraz opracowywania map drogowych. 

Wymaganie to powinno stanowić warunek udziału w postępowaniu na wybór wykonawcy usługi lub usług. 

Przeprowadzenie audytu technologicznego wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej oraz opracowanie mapy drogowej muszą zostać zrealizowane w okresie 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie.”

Dalej w Instrukcji dla sekcji „AUDYT TECHNOLOGICZNY I MAPA DROGOWA”:

„Usługa wykonania audytu technologicznego wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej i mapy drogowej musi być wykonana przez podmiot wyspecjalizowany w zakresie audytu technologicznego z diagnozą dojrzałości cyfrowej i mapy drogowej. Podmiot wyspecjalizowany w ww. zakresie posiadać musi przede wszystkim kadry, których kompetencje (wykształcenie i doświadczenie zawodowe) ma charakter specjalistyczny i odnosi się w szczególności do zagadnień cyfryzacji, automatyzacji, robotyzacji w obszarze zarządzania produkcją przedsiębiorstw. Opisz możliwie szczegółowo, a zarazem syntetycznie potencjał kadrowy wybranego wykonawcy, w szczególności odnoszący się do specjalistów, zaangażowanych w realizację usługi na rzecz wnioskodawcy.”

„Opisz dotychczasową działalność gospodarczą wykonawcy. Pamiętaj, iż usługa przeprowadzenia audytu technologicznego wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej i sporządzenia mapy drogowej musi być wykonana przez podmiot z branży doradztwa gospodarczego, wyspecjalizowany, a zatem mający znaczące doświadczenie w zakresie przeprowadzania audytu technologicznego z diagnozą dojrzałości cyfrowej oraz opracowywania map drogowych transformacji w kierunku Przemysłu 4.0.”

Wymagania powyższe znajdują swoje odzwierciedlenie również w Załączniku nr 4 (Minimalny zakres mapy drogowej transformacji w kierunku Przemysłu 4.0) do Regulaminu wyboru projektów, który w pierwszej części nakazuje dokonać prezentacji doświadczenia i kompetencji wykonawcy tych usług doradczych.

Zgodnie z Załącznikiem nr 1 (Kryteria wyboru projektów) do Regulaminu wyboru projektów, ocena kryterium nr 4 „Projekt jest zgodny z zakresem i celem działania, a cel projektu jest uzasadniony” obejmuje weryfikację, czy: „1) Przeprowadzono audyt technologiczny wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej przedsiębiorstwa, tj. zidentyfikowano procesy produkcyjne, usługowe lub biznesowe, które funkcjonują w przedsiębiorstwie i mogą podlegać automatyzacji lub robotyzacji.

2) Na podstawie wyników ww. audytu technologicznego jego wykonawca przygotował mapę drogową transformacji przedsiębiorstwa wnioskodawcy w kierunku Przemysłu 4.0 (dalej: mapa drogowa), tj. strategię wdrożenia procesu automatyzacji lub robotyzacji i rozwoju przedsiębiorstwa w oparciu o te procesy, z wyróżnieniem działań rekomendowanych do wdrożenia przez wnioskodawcę.

Mapa drogowa została załączona do wniosku o dofinansowanie i jest zgodna z zakresem minimalnym, określonym w załączniku do regulaminu wyboru projektów.”

Ocena tych dwóch przesłanek będzie dokonywana w świetle wymogów całego Regulaminu wyboru projektów (tj. wraz z załącznikami). Wykonanie czynności audytu czy sporządzenia mapy drogowej przez podmiot niespełniający wymogów Regulaminu będzie uznane za tożsame z brakiem przeprowadzenia takiego audytu i sporządzenia mapy drogowej. W takiej sytuacji kryterium nr 4 zostanie uznane za niespełnione.

Podsumowując, wybór odpowiedniego podmiotu dla wykonania usługi audytu technologicznego wraz z diagnozą dojrzałości cyfrowej oraz opracowania mapy drogowej, jest warunkiem koniecznym prawidłowej realizacji projektu i w tym sensie decyduje o możliwości objęcia projektu dofinansowaniem jako całości. 

Wsparcie inwestycyjne w działaniu FEPW.01.02 Automatyzacja i robotyzacja w MŚP udzielane będzie na podstawie Art. 14 rozporządzenia Komisji (UE) Nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu. Art. 14 ust. 16 tego dokumentu określa, że "Beneficjent potwierdza, że nie dokonał przeniesienia do zakładu, w którym ma zostać dokonana inwestycja początkowa, której dotyczy wniosek o pomoc, w ciągu dwóch lat poprzedzających złożenie wniosku o pomoc, oraz zobowiązuje się, że nie dokona takiego przeniesienia przez okres dwóch lat od zakończenia inwestycji początkowej, której dotyczy wniosek o pomoc." Zatem realizacja projektu polegającego transformacji działalności która będzie przeniesiona do zakładu na terytorium Polski Wschodniej nie będzie mogła być objęta wsparciem w ramach tego działania.

Kategoria kosztów "Koszty robót i materiałów budowlanych, o ile są bezpośrednio związane z instalacją maszyn i urządzeń, a ich wartość nie przekracza 10% wartości kosztów nabycia środków trwałych" dotyczy kosztów odnoszących się do nieruchomości, z którą związana ma być maszyna lub urządzenie, innych niż koszt nabycia tej maszyny lub urządzenia. Są to zarazem koszty "bezpośrednio związane z instalacją" co należy rozumieć w szczególności w ten sposób, że nie mamy tu do czynienia z kosztami ogólnobudowlanymi. Proces budowy, rozbudowy lub przebudowy hali produkcyjnej jest procesem wieloetapowym (wychodząc od kwestii projektowych i uzyskania pozwolenia na budowę), a kwalifikowalne mogą być jedynie koszty wieńczące ten proces budowlany, dla których we wniosku wykazany będzie ich bezpośredni związek z procesem instalacji maszyn/urządzeń w obiekcie budowlanym.

W ramach działania FEPW.01.02 Automatyzacja i robotyzacja w MŚP co do zasady nie udziela się dofinansowania przedsiębiorstwom zajmującym się produkcją podstawową produktów rolnych. Możliwe jest natomiast udzielenie wsparcia na działalność w sektorze przetwarzania produktów i wprowadzania do obrotu produktów rolnych. W kontekście celów działania FEPW.01.02 Automatyzacja i robotyzacja w MŚP, dotyczących transformacji w kierunku Przemysłu 4.0, wsparcie tego sektora mogłoby dotyczyć bezpośrednio w zasadzie wyłącznie automatyzacji i robotyzacji produkcji w przemyśle przetwórstwa produktów rolnych. Zgodnie z kryteriami wyboru projektów, dofinansowany projekt musi dotyczyć automatyzacji lub robotyzacji procesu produkcji, przy czym proces produkcji obejmuje następujące etapy:

1. technologiczny (przekształcanie nakładów pracy i środków w produkty, w tym prace inżynieryjne i związane z nimi testy techniczne, analizy i certyfikacja jako wsparcie produkcji),
2. magazynowanie surowców wykorzystywanych w procesie technologicznym,
3. transport wewnętrzny, tj. zaopatrzenie linii produkcyjnej, odbiór produktów gotowych z produkcji,
4. kontroli jakości wyprodukowanych produktów,
5. pakowania.

Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy o wsparcie ubiega się przedsiębiorca zajmujący się m.in. produkcją podstawową produktów rolnych, ale projekt dotyczy innego obszaru jego działalności gospodarczej. Wówczas możliwość udzielenia wsparcia uwarunkowana jest rozdzieleniem działalności/wyodrębnieniem kosztów, w sposób gwarantujący by działalność danego przedsiębiorcy w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych nie odnosiła korzyści z pomocy udzielonej na działalność nie podlegającej wykluczeniu.

Definicje użytych pojęć:

„produkty rolne” oznaczają produkty wymienione w załączniku I do Traktatu, z wyjątkiem produktów rybołówstwa i akwakultury wymienionych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1379/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r.

„produkcja podstawowa produktów rolnych” oznacza wytwarzanie płodów ziemi i produktów pochodzących z chowu zwierząt, wymienionych w załączniku I do Traktatu, bez poddawania ich jakiemukolwiek dalszemu przetwarzaniu zmieniającemu właściwości tych produktów.

„przetwarzanie produktów rolnych” oznacza czynności dokonywane na produkcie rolnym, w wyniku których powstaje produkt będący również produktem rolnym, z wyjątkiem czynności wykonywanych w gospodarstwach, niezbędnych do przygotowania produktów zwierzęcych lub roślinnych do pierwszej sprzedaży. 

„obrót produktem rolnym” oznacza przechowywanie lub wystawianie produktu w celu sprzedaży, oferowanie go na sprzedaż, dostawę lub każdy inny sposób wprowadzania produktu na rynek, z wyjątkiem jego pierwszej sprzedaży przez producenta surowców na rzecz podmiotów zajmujących się odsprzedażą lub przetwórstwem oraz czynności przygotowujących produkt do pierwszej sprzedaży; sprzedaż produktu przez producenta surowców konsumentowi końcowemu uznaje się za wprowadzanie do obrotu, jeśli następuje w odpowiednio wydzielonym do tego celu miejscu.  

Powyższe wyjaśnienia i definicje wynikają z przepisów:

• Art. 1 ust. 1 rozporządzenia Komisji (UE) nr 2023/2831 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (w odniesieniu do kosztów kwalifikowalnych działania FEPW.01.02 dofinansowywanych na zasadach de minimis),
• Art. 1 ust. 3 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (w odniesieniu do kosztów kwalifikowalnych działania FEPW.01.02 podlegających regionalnej pomocy inwestycyjnej) 
• Art. 2 ww. rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 (w odniesieniu do definicji „produkcji podstawowej produktów rolnych”, „przetwarzania produktów rolnych”, „obrotu produktem rolnym”). 

Jednym z typów nowej inwestycji dopuszczalnych w działaniu FEPW.01.02 Automatyzacja i robotyzacja w MŚP jest inwestycja "w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu". Zatem co do zasady omawiany w pytaniu rodzaj inwestycji mógłby podlegać dofinansowaniu w działaniu. Przeprowadzenie audytu technologicznego będzie w takiej sytuacji obejmować dotychczasowy zakres działalności przedsiębiorstwa, w zakresie w jakim będzie miało to wpływ na tę nową inwestycję. Zatem audyt będzie obejmował powiązane technologie w innych zakładach przedsiębiorcy, w tym technologie zarządzania produkcją. Siłą rzeczy nie będzie on odnosił się do aktualnej linii technologicznej w zakładzie, w którym przeprowadzana ma być inwestycja, gdyż taka linia nie istnieje. Natomiast doradztwo będzie wskazywało w jaki sposób przeprowadzić tę inwestycję, aby odpowiadała ona założeniom Przemysłu 4.0. Audyt może odnosić się również do obecnych instalacji technicznych w nowym zakładzie, warunkujących przebieg procesu inwestycyjnego. Audyt może dotyczyć również technologii wykorzystywanych lub preferowanych przez innych interesariuszy - przede wszystkim dostawców i odbiorców produktów zakładu przemysłowego oraz sąsiadów tego zakładu (np. w zakresie oddziaływania określonych technologii na czynniki środowiskowe).

Nie ma wymogu, aby Wnioskodawca był właścicielem nieruchomości, w której zainstalowane będą urządzenia/maszyny zakupione w ramach projektu. Oczywiście wniosek nie powinien pozostawiać wątpliwości co do tego, że Wnioskodawca posiada prawo do realizacji projektu we wskazanej lokalizacji w makroregionie Polski wschodniej. Ponadto związek Wnioskodawcy z Polską wschodnią musi być ujawniony w dokumencie rejestrowym (KRS/CEIDG). Kwestią problematyczną może być próba kwalifikowania wydatków z kategorii "Koszty robót i materiałów budowlanych, o ile są bezpośrednio związane z instalacją maszyn i urządzeń, a ich wartość nie przekracza 10% wartości kosztów nabycia środków trwałych" w sytuacji, gdy tego typu koszty oznaczałyby podniesienie wartości nieruchomości, której właścicielem nie jest wnioskodawca. Nie rozstrzygając tych kwestii w sposób ostateczny (wymagałoby to analizy konkretnych okoliczności) wydatki z tej kategorii, w przypadku prac budowlanych w cudzej nieruchomości, prawdopodobnie nie byłyby wydatkami kwalifikowalnymi.

Zgodnie z Instrukcją wypełniania wniosku  należy wykazać (opisać i uzasadnić), że wdrożenie innowacji w procesie biznesowym w sposób istotny przyczyni się do rozwiązania problemu/problemów osoby/osób z niepełnosprawnościami, do zwiększenia dostępności, rozumianej jako zniesienie jednej lub więcej barier we właściwościach środowiska pracy (w tym: przestrzeni fizycznej miejsca pracy, rzeczywistości cyfrowej, systemów informacyjno-komunikacyjnych wykorzystywanych w miejscu pracy). Wskaż nowe cechy / funkcjonalności wdrażanych rezultatów projektu odpowiadające na zdefiniowaną potrzebę osób z niepełnosprawnościami. Dostosowanie miejsc pracy do indywidualnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami dotyczy miejsca pracy, na które wpłynie wprowadzona innowacja procesowa. Nie ma tu znaczenia czy to miejsce pracy, które już funkcjonuje, czy będzie to nowo utworzone miejsce pracy.