Wstęp
Spis treści
4 marca 2022 r. Rada UE przyjęła jednomyślnie decyzję wykonawczą wprowadzającą czasową ochronę w związku z masowym napływem osób uciekających z Ukrainy na skutek wojny.
Czasowa ochrona to nadzwyczajny mechanizm uruchamiany decyzją Rady UE na podstawie dyrektywy Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami. Ma on zapewnić natychmiastową i zbiorową (tj. bez konieczności rozpatrywania indywidualnych wniosków) ochronę osobom niebędącym w stanie powrócić do swojego kraju pochodzenia. Mechanizm ma zmniejszyć presję na krajowe systemy azylowe i umożliwić uciekającym osobom korzystanie ze zharmonizowanych praw w całej UE. Prawa te obejmują prawo pobytu, dostęp do rynku pracy i zakwaterowania, pomoc medyczną oraz dostęp do edukacji.
Czasowa ochrona zostanie uruchomiona najpierw na okres jednego roku. Okres ten może być automatycznie przedłużany o okresy sześciomiesięczne maksymalnie do jednego roku. Komisja może zaproponować Radzie przedłużenie tej tymczasowej ochrony o kolejny rok. Może również zaproponować zakończenie tymczasowej ochrony, jeżeli sytuacja w Ukrainie pozwoli na bezpieczny i trwały powrót.
Obywatele Ukrainy, a także obywatele państw trzecich lub bezpaństwowcy korzystający z ochrony międzynarodowej w Ukrainie i członkowie ich rodzin, będą objęci tymczasową ochroną, jeżeli zamieszkiwali w Ukrainie przed dniem 24 lutego 2022 r. włącznie. W odniesieniu do obywateli państw trzecich przebywających na Ukrainie przed dniem 24 lutego włącznie, którzy posiadają zezwolenie na pobyt stały i którzy nie mogą bezpiecznie powrócić do swoich krajów, państwa członkowskie mają stosować tymczasową ochronę lub odpowiednią ochronę na mocy przepisów krajowych.
Państwa członkowskie mogą również stosować tę decyzję do innych osób, w tym do obywateli państw trzecich przebywających legalnie w Ukrainie i niebędących w stanie bezpiecznie powrócić do swojego kraju pochodzenia, a także do Ukraińców, którzy uciekli niedługo przed dniem 24 lutego lub którzy znaleźli się na terytorium UE tuż przed tą datą, na przykład w celach związanych z wakacjami lub pracą.
Dyrektywa 2001/55/WE wdrożona została do prawa polskiego na mocy art. 106 – 118 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z ustawą, osobie objętej ochroną czasową udzielane jest zezwolenie na pobyt czasowy na okres roku i wydawana karta pobytu, a także zapewniana opieka medyczna oraz pomoc w formie zakwaterowania i wyżywienia. Osoba taka może wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę lub rozpocząć działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Źródło: Rada Unii Europejskiej